Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου – Θράκη, Έβρος

Επεισόδιο αφιερωμένο στην μουσική παράδοση της Θράκης και συγκεκριμένα του Έβρου. Ο μύθος θέλει τον Ορφέα να διδάσκει και να διαδίδει τη μουσική σε όλη τη Θράκη και να βρίσκει τραγικό θάνατο στον ποταμό Έβρο. Σταυροδρόμι για την Ανατολή, η Θράκη δέχεται πολλές επιδράσεις ωστόσο διατηρεί το δικό της μουσικό πρόσωπο. Ο Έβρος, στις ιδιόμορφες γεωγραφικές του διαστάσεις, συγκεντρώνει σήμερα το σύνολο σχεδόν της θρακιώτικης μουσικής. Μουσικοί σταθμοί αυτού του Οδοιπορικού, τα χωριά Αμπελάκια, Ασπρονέρι, Καρωτή, Μεταξάδες, Νέα Βύσσα, Νεοχώρι, Παλιούρι, Σουφλί και Σοφικό.

Το «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου» ήταν μια σειρά εκπομπών που προβλήθηκαν στην ΕΡΤ την περίοδο 1976-1977. Κάθε επεισόδιο ήταν αφιερωμένο στη μουσική και χορευτική παράδοση κάποιας διαφορετικής περιοχής της Ελλάδας.


Στο χωριό Παλιούρι ο Γιάννης Ζαφειρούδης τραγουδά το τραγούδι Βλέπω καράβια πο ‘ρχοντι και τον συνεοδεύει ο Χρήστος Κανακίδης ή Ζαχαρδέλας στη φλογέρα. Με βάση αυτή την καταγραφή, η Δόμνα Σαμίου ερμήνευσε το τραγούδι στον δίσκο Σιγανά και Ταπεινά.


O Γιάννης Ζαφειρούδης λέει το καθιστικό φιλοσοφικό τραγούδι της τάβλας Φίλοι μ’ καλωσορίσατε. Και ο 70χρονος Χρήστος Ζαφειρούδης συμπληρώνει τους στίχους του τραγουδιού:

Φίλοι μ’ καλωσορίσετε, κι καλωσορισέτε
Κι αν ήρθατε για φάι, για πιεί, να φάτε και να πιείτε
Τούτο τουν χρόνου τον καλό, τουν άλλου ποιος το ξέρει
για ζούμε, για πεθαίνομε.
Παρακαλώ τις λεϊμονιές και προσκυνώ τις δάφνες
για να μι δώσουν τα κλειδιά, τα κλείδια, παρακλείδια
ν’ ανοίξου τουν Παράδεισου, να μπω να σιργιανίσου
να ιδώ τι αφτουχές ψυχές, να ιδώ κι τις αρχόντια
να ιδώ κι τα μικρά πιδιά πώς κάθουνται αράδα
πώς παίζουν τα χρυσόμηλα ν’ αλησμονούν τις μάνις.

00:00

Φίλοι μ’ καλωσορίσατε

Γιάννης Ζαφειρούδης. Παλιούρι, 1976

Εκπομπή «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου»


Το καθιστικό τραγούδι της ξενιτιάς Δώδεκα χρόνια γύρισα  λέει ο Χρήστος Ζαφειρούδης.

00:00

Δώδεκα χρόνια γύρισα

Χρήστος Ζαφειρούδης. Παλιούρι 1976

Εκπομπή «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου»

Δώδεκα χρόνια γύρισα στα έρημα τα ξένα
Κι τώρα μου ’ρθι μια ψιλή γραφή στουν τόπου μου να πάνω
Κι τώρα μι ’ρθι μια γραφή στουν τόπου μου να πάνω
Πήρα στη στράτα πάηνα του δρόμου που διαβαίνου
Δεν πάω μακριά, δεν πάω κοντά, στη θάλασσα πηγαίνω
Η έρημη η θάλασσα γεμάτη κι αφρισμένη
Στην έρημη την τύχη μου καΐκι δε δουλεύει
Ξιντύθκε, ξαρματώθηκε στη θάλασσα να πλέξει
Σαράντα μέρες έπλεξε με γέλια με τραγούδια
Κι απ’ τις σαράντα κι ύστερα με πίκρις, με φαρμάκια
Δεν κλαίει ο νιος τα νιάτα του, δεν κλαίει τη λεβεντιά του
Μον’ κλαίει την καλούδα του πως θα την πάρει άλλος.


Κάτοικοι στους Μεταξάδες χορεύουν τον Καρσιλαμά του γάμου. Γκάιντα παίζει ο Δημήτρης Μιργκιζούδης. Μας λένε ότι τον σκοπό αυτό τον χορεύουν στο δρόμο, όταν πηγαίνουν για να πάρουν τη νύφη.


Στο χωρίον Μεταξάδες, γνωστό και σαν Βασιλκούδα τραγουδούν η Γαρυφαλλιά Βακαλούδη, η Βασιλική Βακαλούδη, η Μαρία Τακούδη και η Τριανταφυλλιά Κατακούδη.

00:00

Στο χωρίον Μεταξάδες

Γαρυφαλλιά Βακαλούδη, Βασιλική Βακαλούδη, Μαρία Τακούδη και Τριανταφυλλιά Κατακούδη. Μεταξάδες 1976

Εκπομπή «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου»


Στο Σουφλί, η Βασιλική Κηπουρού τραγουδά τα τραγούδια Στου συριώτικου τουν κάμπου και Στης Παναγιάς το μαχαλά υφαίνοντας στον αργαλειό της.

00:00

Στου συριώτικου τουν κάμπου

Βασιλική Κηπουρού. Σουφλί 1976

Εκπομπή «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου»

00:00

Στης Παναγιάς το μαχαλά

Βασιλική Κηπουρού. Σουφλί 1976

Εκπομπή «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου»


Στην Καρωτή ο Γιώργος Δεμερτζής παίζει γκάιντα και τραγουδά το τραγούδι Στ’ς παπαδιάς τα παραθύρια. Χορεύουν κάτοικοι του χωριού.


Στην Καρωτή, η μπαμπω-Βάγια Γραμμενίδου, η Αφροδίτη Βαργιαμίδου και η Δήμητρα Γραμμενίδου τραγουδούν την Παραλογή Του νεκρού αδερφού (Το τραγούδι της Αρετής).

00:00

Του νεκρού αδερφού (Το τραγούδι της Αρετής).

Μπάμπω Βάγια Γραμμενίδου, Αφροδίτη Βαργιαμίδου, Δήμητρα Γραμμενίδου. Καρωτή 1976

Εκπομπή «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου»

H μπαμπω-Βάγια Γραμμενίδου, μαζί με τη Δόμνα Σαμίου τραγουδούν το τραγούδι  Δε σ’ ήλεγα μωρ’ μάνη μ’ που το τραγουδούσαν όταν η νύφη χαιρετούσε τη μάνα της, φεύγοντας από το πατρικό της σπίτι για να πάει στην εκκλησία.

00:00

Δε σ' ήλεγα μωρ' μάνη μ'

μπάμπω Βάγια Γραμμενίδου, Δόμνα Σαμίου. Καρωτή 1976

Εκπομπή «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου»


Η μπαμπω-Βάγια Γραμμενίδου, η Αφροδίτη Βαργιαμίδου και η Δήμητρα Γραμμενίδου τραγουδούν τον γνωστό θρύλο της Άλωσης Αλέξανδρος κι Βασιλιάς 


Στο Ασπρονέρι, ο Γιώργος Δεμερτζής παίζει στη γκάιντα το χορό Ποδοράκι και χορεύουν κάτοικοι του χωριού.

00:00

Ποδαράκι

Γιώργος Δεμερτζής, γκάιντα. Ασπρονέρι Έβρου 1976

Εκπομπή «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου»


Ο Γιώργος Δεμερτζής παίζει γκάιντα και κάτοικοι του χωριού Ασπρονέρι χορεύουν έναν Ζωναράδικο κουλουριαστό χορό.

00:00

Ζωναράδικος (Κουλουριαστός)

Γιώργος Δεμερτζής, γκάιντα. Ασπρονέρι Έβρου 1976

Εκπομπή «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου»


Ο χορός Λαΐσιος ή Λαγίσιος είναι σκωπτικός μιμητικός χορός που χορεύεται από δυο άνδρες, συνήθως μεγάλης ηλικίας. Ο ένας παριστάνει τον λαγό και ο άλλος τον κυνηγό. Συνηθιζόταν να χορεύεται και κατά το τέλος του γάμου, σαν κλείσιμο των χορών.

00:00

Λαΐσιος Χορός

Γιώργος Δεμερτζής, γκάιντα. Ασπρονέρι Έβρου 1976

Εκπομπή «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου»


Ο Γιώργος Δεμερτζής τραγουδά και παίζει στη γκάιντα του το τραγούδι «της ξενιτιάς και της ορφάνιας» Πέφτει αντάρα στα βουνά

00:00

Πέφτει αντάρα στα βουνά

Γιώργος Δεμερτζής, τραγούδι και γκάιντα. Ασπρονέρι Έβρου 1976

Εκπομπή «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου»

Πέφτει ν-αντάρα στα βουνά κι κατιχνιά στους κάμπους
ν-αντάρα είν’ η ξενιτιά, κι κατιχνιά ορφάνια
Κάθιτι ξένους κι όλο κλαίει, βαριά κι αναστινάζει
Δεν έχει κάνα να τον δει, κανείς να τον κοιτάξει
Κι έλαχαν τρεις γειτόνισσες, και τρεις χαροκαμένες
Η μια τουν πάει κρύο νερό, κι γ-άλλ’ μοσχοσταφύλι
Σήκω ξένε μ’ να φας, να πιείς, σήκω να τραγουδήσεις
Κι ’γω σας λέγω δεν μπορώ, κι ’γω σας λέγω δεν μπορώ
Για πιάστε με, σηκώστε με, και βάλτε με να κάτσω
Και δώστε μ’ τη φυλλάδα μου και το χρυσό μολύβι
Να γράψω τρεις πικρές γραφές, κι οι τρεις χαροκαμένες
Τη μια να στείλω τη μάνα μου, την άλλ’ την αδερφή μου
Την τρίτη τη φαρμακερή, να στείλω την καλή μου.


Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της εκπομπής η Δόμνα Σαμιου ηχογράφησε και τα παρακάτω τραγούδια.

00:00

Της Άρτας το γεφύρι

Μαλάμω Θεοδωρίδου. Νεοχώρι Έβρου 1976

© Αρχείο Δόμνας Σαμίου

00:00

Κι ακόμα 'πόψε είσαι 'δω

Αναστασία Παντσίδου. Νέα Βύσσα 1976

© Αρχείο Δόμνας Σαμίου

00:00

Το χωριό μας δε πατιέται

Τραγούδι Δημήτρης Λεμονάκης. Παίζουν: Γιώργος Τουτζουράκης, κλαρίνο, Δημήτρης Λεμονάκης, βιολί, άγνωστος, λαούτο, Δόμνα Σαμίου, τουμπελέκι. Σοφικό Έβρου 1976

© Αρχείο Δόμνας Σαμίου

00:00

Σαράντα παλικάρια

παπα-Παναγιώτης Νικίδης. Αμπελάκια Έβρου 1976

© Αρχείο Δόμνας Σαμίου


Συνεργάτες

Έρευνα, επιλογή και παρουσίαση: Δόμνα Σαμίου
Σκηνοθεσία: Φώτος Λαμπρινός

Share the Post:
(1903-1987). Κάτοικος του χωριού Καρωτή Διδυμοτείχου. Η Δόμνα Σαμίου την συνάντησε το 1976 και της έδωσε πληροφορίες για έθιμα της περιοχής. Τραγούδησε τα τραγούδια Αγιόγιαννης, Δε σ’ ήλεγα μωρ’ μάνη μ’, Μια Πασχαλιά, μια Κυριακή, Αλέξαντρος κι βασιλιάς. Στην εκπομπή Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου – Θράκη, Έβρος […]
Σκηνοθέτης και ερευνητής. Σπούδασε κινηματογράφο στο Ινστιτούτο Κινηματογραφίας της Μόσχας (1965-1970) και παρακολούθησε το εργαστήρι του Μιχαήλ Ρομμ. Πρωτοεργάστηκε ως σκηνοθέτης στο κρατικό ραδιόφωνο, σκηνοθετώντας πολλά θεατρικά έργα κλασικού ρεπερτορίου. Το 1958 ανέβασε για πρώτη φορά στην Ελλάδα έργο του Ιονέσκο, με τη θεατρική ομάδα του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, […]

Δείτε επίσης

Κάτοικος του χωριού Παλιούρι Διδυμοτείχου. Η Δόμνα Σαμίου τον συνάντησε το 1976 κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων για την εκπομπή Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου – Θράκη, Έβρος και μαζί με το γιο του Γιάννη Ζαφειρούδη  τής τραγούδησαν τραγούδια της περιοχής. Το καθιστικό τραγούδι Στην Πόλη ήμουν κι […]
Μουσικός από το χωριό Χανδράς Ορεστιάδας. Έπαιζε κλαρίνο και φλογέρα. Είχε συνεργαστεί με τη Δόρα Στράτου και τον Καρυοφύλλη Δοϊτσίδη. Η Δόμνα Σαμίου τον συνάντησε το 1976. Στην εκπομπή Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου – Θράκη, Έβρος (ΕΡΤ – 1977), ο Χρήστος Κανακίδης έπαιξε με τη φλογέρα και συνόδεψε τον […]
Κάτοικος του χωριού Παλιούρι Διδυμοτείχου, αγρότης και ερασιτέχνης μουσικός (βιολί). Η Δόμνα Σαμίου τον συνάντησε το 1976 κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων για την εκπομπή Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου – Θράκη, Έβρος και μαζί με τον πατέρα του Χρήστο Ζαφειρούδη τής τραγούδησαν τραγούδια της περιοχής. Στο παρακάτω […]
(1928-2013). Κάτοικος του χωριού Ασπρονέρι Διδυμοτείχου. Έπαιζε γκάιντα και τραγουδούσε σε γάμους και πανηγύρια. Η Δόμνα Σαμίου τον συνάντησε το 1976 κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων για την εκπομπή Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου – Θράκη, Έβρος (ΕΡΤ – 1977) και έπαιξε διάφορους σκοπούς της περιοχής.