00:00
Ο Γιάννος και η Βαγγελιώ σ’ ένα σχολειό πηγαίναν,
σ’ ένα σχολειό πηγαίναν,
μάθαιν’ ο Γιάννος γράμματα κι η Βαγγελιώ τραγούδια,
κι η Βαγγελιώ τραγούδια.
Ο Γιάννος την αγάπησε, γυναίκα να την πάρει.
– Μάνα μου θέλω να σου πω, θέλω να σου μιλήσω.
Τη Βαγγελιώ αγάπησα, γυναίκα να την πάρω
κι αν δε την πάρω με καλό, θα παντρευτώ το Χάρο.
– Φωτιά να φάει τη γλώσσα σου κι αστρίτης το κορμί σου,
που βρήκες και αγάπησες την πρώτη ξαδερφή σου.
[Κάλλιο να πάρω σάβανο και να σε σαβανώσω
παρά να πάρω στέφανα και να σε στεφανώσω.
Τη Βαγγελιώ παντρεύουνε κι ο Γιάννος αποθαίνει,
συμπεθεριό και λείψανο στο δρόμο απαντηθήκαν.
Κανένας δεν αρώτησε, κανένας δε ρωτάει,
η Βαγγελιώ αρώτησε, η Βαγγελιώ ρωτάει.
– Τίνος είναι το λείψανο τ’ ομορφοστολισμένο;
– Της ερημιάς, της σκοτεινιάς, του έρημου του Γιάννου
Η Βαγγελιώ απέθανε, τα δυο μαζί τα θάψαν.
Στο ένα κιβούρ’ φυτρών’ μηλιά, στο άλλο κυπαρίσσι,
φυσάει αέρας και βοριάς και σκύφτουν και φιλιούνται.
Για ιδές τα, τα βαριόμοιρα, για ιδές τα, τα καημένα,
σαν δεν φιλιόνταν ζωντανά, φιλιούνται αποθαμένα.]
Πολλές παραλογές αναφέρονται σε άτυχους έρωτες νέων, θέμα που με τη σειρά του συχνά συνδέεται με την ενδοοικογενειακή αυθαιρεσία και εγκληματική βία. Όντας το είδος των τραγουδιών που προκαλούν το στοχασμό πάνω στις κοινωνικές συνθήκες και την ανθρώπινη φύση, οι μακροσκελείς παραλογές οδηγούν σε μια πολυεπίπεδη ανάδειξη αλλά και κριτική των ηθών, σε μια συνεχώς μεταβαλλόμενη στάση απέναντι στο καλό και το κακό. Οι σκληρές ιστορίες τους, που ως ιερά τροπάρια επαναλαμβάνουν τους αυστηρούς άγραφους κανόνες, πρέπει να ακουστούν και να λειτουργήσουν παραδειγματικά, ενώ παράλληλα κάθε πράξη βίας -ακόμη και η τιμωρία- κρίνεται εντέλει αναίτια και παράλογη και ο τραγουδιστής ταυτίζεται με το θύμα.
Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκουν τόσο αυτό όσο και το τραγούδι, Όσο ’ναι μάκρος του γιαλού. Και στις δύο περιπτώσεις τον άδικο θάνατο του ενός ακολουθεί η αυτοκτονία του δεύτερου από τους αγαπημένους. Και στις δύο περιπτώσεις υπαίτια του θανάτου είναι η μάνα,φορέας της αυστηρής ηθικής αλλά, όπως σήμερα ξέρουμε, και πολλών ψυχολογικών συνδρόμων. Οι νέοι θάβονται μαζί και πάνω στους γειτονικούς τάφους τους φυτρώνουν δέντρα, που με το φύσημα του αγέρα συνεχίζουν τα τρυφερά αγκαλιάσματα των άτυχων ερωτευμένων. Μιράντα Τερζοπούλου (2008)
Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε τη διαφορά στην αντιμετώπιση αντίστοιχου «άτυχου» έρωτα σε τραγούδι της Πελοποννήσου:
Στις Αρκαδιάς τον πλάτανο, κάθεται ο κατής και κρένει
και γράφουν τα κιτάπια του, όπου αγαπάει να παίρνει
να παίρνει ο Τούρκος τη Ρωμιά και ο Ρωμιός την Τούρκα
να παίρνει ο πρώτος ξάδερφος την πρώτη του ξαδέρφη. Λάμπρος Γούμενος (2020)
O Λάμπρος Γούμενος, ερμηνευτής του τραγουδιού, φιλόλογος με καταγωγή από το Κεράσοβο Πρέβεζας, τη δεκαετία του 1980 τραγούδησε τραγούδια της περιοχής του που τα έδωσε στη Δόμνα Σαμίου για να τα εντάξει στο αρχείο της.
Τραγούδι
Πληροφορητές
