00:00
Τέσσερα τσαι τέσσερα γίνονται οκτώ,
τέσσερα παλληκάρκα πάσι στον πόλεμο.
Στον δρόμον που πηαίνασι μα επεινάσασι
τσι εκάτσασιν να φάσιν τσαι εδιφάσασιν.
Γυρεύκουν να βρουν βρύσην απάνω στο βουνόν
τσι ήβρασιν έναν λάκκον των εκατόν οργιών.
Ερίξαν το λαχνίν τους ποιος έν’ να κατεβεί
τσαι έπεσεν η μοίρα πα’ στο μικρόν παιδί.
– Δέστε με, αδέρφκια μου, τσι εγιώ να κατεβώ
μες στο ερημολάτσιν να βγάλω το νερό.
Τσαι τότε τα αδέρφκια τον σφικτοδέσασι,
μες στο ερημολάτσιν τον κατεβάσασιν…
Οι στίχοι που ακολουθούν και που λείπουν από την παρούσα εκδοχή, σύμφωνα με τις περισσότερες παραλλαγές του τραγουδιού, αναφέρονται στον θάνατο του μικρού αδερφού απ’ το στοιχειό που καραδοκεί στον πάτο του πηγαδιού. Το μίσος για τον μικρότερο αδερφό (θυμίζει την ιστορία του βιβλικού Ιωσήφ που και αυτόν τ’ αδέλφια του τον ρίχνουν σε πηγάδι), η κατάβαση στον βαθύ λάκκο, σύμβολο σκοτεινών ψυχικών/σεξουαλικών διεργασιών, η θυσία ενός νέου στον χθόνιο δαίμονα κ.ά., αποτελούν στερεότυπα μοτίβα και συμβολισμούς, που συναντάμε συχνά σε τραγούδια, παραμύθια και θρύλους όλης της γης.
Το τραγούδι ανήκει στην κατηγορία των Παραλογών. Οι Παραλογές είναι αφηγηματικά τραγούδια – σπάνια και πολύτιμα· έμμετρα παραμύθια, θα λέγαμε, με στοιχεία από αρχέγονους, διαχρονικούς μύθους. Μέσα από αυτές, ο λαός μπορούσε να ενώσει το πραγματικό με το υπερφυσικό και να αφηγηθεί ιστορίες –συνήθως τραγικές– που ίσως κάποτε να συνέβησαν ή θα μπορούσαν να συμβούν, όσο φανταστικές κι αν φαίνονται. Δεν τραγουδιούνταν πάντοτε· σε πολλές περιπτώσεις αποδίδονταν προφορικά, σαν κουβέντα, στο πλαίσιο της κοινωνικής συναναστροφής.
Οι ακροατές ταυτίζονταν με τους τραγικούς ήρωες και δεν ήταν σπάνιο να δακρύζουν καθώς άκουγαν. Μέσα από τις ακραίες –και συχνά απίθανες– μυθοπλασίες τους, τα τραγούδια αυτά βοηθούσαν το κοινό να ενσωματώνει το υπερφυσικό –και, κατ’ επέκταση, το παράλογο του ασυνειδήτου– στη λογική του εικόνα για τον κόσμο. Κι όπως σταδιακά ο καθένας αποδεχόταν ότι η ζωή δεν είναι απαλλαγμένη από τα απειλητικά ξωτικά, αλλά τα εμπεριέχει, αποδεχόταν επίσης πως περιλαμβάνει και δυσάρεστα, απωθημένα, ανήκουστα συναισθήματα· συναισθήματα που οδηγούν σε συγκρούσεις, ακόμη και μέσα στον –υποτιθέμενα– ασφαλή χώρο της οικογένειας· συγκρούσεις που αυτή καλείται να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει.
Μιράντα Τερζοπούλου (2018)
Ηχογραφήθηκε σε στούντιο το 1982.
Τραγούδι
