00:00
Χορός του Πάσχα
Σαν τη μεγάλην Πασχαλιά, να ’ταν οι μέρες ού-,
να ’ταν οι-, να ’τανε οι μέρες ούλες,
π’ αλλάσσουσιν οι κοπελιές, σαν τις αρκοντοπού-,
σαν τις α-, σαν τις αρκοντοπούλες.
Ελάτε να χορέψουμε για το Χριστός Ανέστη,
ο Κύριός μας ο Χριστός νεκρός ήτον κι ανέστη.
Χριστός Ανέστη έκουσα κι έκλαψα λυπημένα,
γιατ’ έκαμαν τ’ αδέρφια μου Ανάσταση στα ξένα.
Ελάτε να χορέψομε, κοντούρες* μη λυπάστε
γιατί θα φύγει η Πασχαλιά και θα την πεθυμάτε.
*κοντούρες: παπούτσια (είδος υποδημάτων, συχνά τα πασουμάκια)
Πασχαλινό τραγούδι που χορεύεται και τραγουδιέται μόνο από τις γυναίκες στα βήματα της τοπικής σούστας. Στο Καστελλόριζο, μετά τη Δεύτερη Ανάσταση, το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, στον αυλόγυρο της εκκλησίας του Αγίου Κωνσταντίνου, οι γυναίκες ανοίγουν μ’ αυτό τον χορό το πάνδημο γλέντι με όργανα, που διαρκεί μία περίπου ώρα. Το χορευτικό δρώμενο επαναλαμβάνεται σε κλειστό χώρο κάθε βράδυ μέχρι και την Τρίτη του Πάσχα.
Ζωή Μάργαρη (1998)
Η Αθηνά Ταρσούλη έγραψε για το τραγούδι:
Από τα πιο χαρακτηριστικά και γραφικότερα λαμπριάτικα έθιμα του Καστελλόριζου είναι ο χορός των κοριτσιών που στήνεται στον αυλόγυρο του Μητροπολιτικού ναού και μπρος από το σχολείο το απόγευμα της Κυριακής ύστερα από τη δεύτερη Ανάσταση.
Για τις κοπέλες του νησιού που, κατά το αυστηρό έθιμο του τόπου, δεν βγαίνουν ποτέ έξω στους δρόμους αλλά ζουν περιορισμένες στα σπίτια τους, το ξεφάντωμα τούτο της Λαμπρής είναι ένα από τα κυριότερα γεγονότα της ζωής τους, που νοσταλγικά και ανυπόμονα το περιμένουν όλο το διάστημα του χρόνου.
Είναι η μόνη περίσταση να ιδούν, και να τις ιδούν, τα παλληκάρια, καμαρωτές-καμαρωτές και ομορφοντυμένες με τις λουσάτες τοπικές τους φορεσιές —που τώρα βέβαια σπανίζουν— να δείξουνε τις χάρες της μορφής και του κορμιού τους τα τσακίσματα.
Δικαιολογημένο λοιπόν είναι και τούτο το τραγούδι που λένε όλες μαζί όταν αρχίζουν τον χορό σε μουσικό ρυθμό δυο τέταρτα, allegretto moderato:
Σαν τη μεγάλη Πασχαλιά να ’ταν οι μέρες ουλές,
ν’ αλλάζουνε οι κοπελιές σαν τις αρκοντοπούλες.
Χριστός Ανέστη εκ νεκρών, λαοί, αγαλλιάστε,
τσαι στην έγερση του Χριστού χαίρεστε τσαι καυχάστε.
Απάνω στο καμπαναριό τα’ απάνω στην καμπάνα
εζωγραφίσαν το Χριστό τσαι του Χριστού τημ μάνα.
Χριστέ μου, πώς σε σταύρωσαν οι άνομοι Οβραΐοι,
οι άνομοι τσαι τα σκυλιά, οι τρισκαταραμένοι;
Χριστός Ανέστη, μάτια μου, έλα να φιληθούμε,
να πεις τσ’ εσύ, να πω τα’ εγώ ώσπου να βαρεθούμε.
Θαρρούσι του διαβόντρου οι γιοι όσους μιλώ αγαπώ τους,
εγώ ’μαι παιχνιδιάρισσα τσαι παίζω τσαι (γ)ελώ τους.
Ερίξαμ’ με στην αβανιά πως αγαπώ Τουρκάτσι,
μα ’γώ αγαπώ γραμματικό με το καλαμαράτσι.
Χορέψετε καλά-καλά, κουντούρες μηλ λυπάστε,
για θα περάσ’ η Πασχαλιά τσαι θε να το θυμάστε.
Όλο το νησί πάει να καμαρώσει τα σεμνά λεβεντοκόριτσά του, οι γονιοί κι οι συγγενείς από τη μια, και τα παλληκαράκια από την άλλη, ρίχνοντας δειλές παθητικές ματιές ο καθένας στης καρδιάς του την πιο διαλεχτή, την πιο γλυκοθώρητη κοπέλα.
Αθηνά Ταρσούλη, Δωδεκάνησα, τόμος Γ, σελ. 399,
Ελληνική Εκδοτική Εταιρεία, Αθήνα, 1947
Ηχογραφήθηκε σε στούντιο το 1997. Η Δόμνα Σαμίου το άκουσε το 1975 από την υπέργηρη Καστελλοριζιά Χρυσώπη Κουτουπέ-Αμηρά.
Δείτε τη Δόμνα Σαμίου να ερμηνεύει το τραγούδι (ΣΚΑΙ, 1999)
Τραγούδι
Βιολί
Λάφτα
Σαντούρι
Λαούτο
Πληροφορητές
