00:00
Ξεπροβόδισμα της Πασχαλιάς
ν-Ώρα καλή, ν-ώρα καλή, ν-ώρα καλή σου Πασχαλιά
ν-ώρα καλή σου Πασχαλιά κι πίσου να γυρίσεις
κι πίσου να γυρίσεις
όπως μας άφ’σις να μας βρεις κι ακόμα κι καλύτιρα.
Τούτουν τουν χρόνου τουν καλόν,
τουν άλλουν ποιος του ξέρει
για ζούμι, για πιθαίνουμι, για σ’ άλλον τόπου πάμι.
ν-Ώρα καλή σου Πασχαλιά κι πίσου να γυρίσεις.
Την Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής, στην πλατεία του χωριού γινόταν πάνδημο γλέντι, στο τέλος του οποίου «στήνεται η Αντρομάνα».
Έξι άνδρες σχηματίζουν κλειστό κύκλο πιασμένοι από τους ώμους τους, πάνω στους οποίους ανεβαίνουν άλλοι έξι πιασμένοι με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Στους ώμους αυτών ανεβαίνουν ακόμα τρεις, σχηματίζοντας έτσι μια τρίπατη πυραμίδα. Κατά τη διάρκεια του στησίματος της Ανδρομάνας οι θεατές αρχίζουν να τραγουδούν και να χορεύουν το τραγούδι του «ξεπροβοδίσματος της Πασχαλιάς». Σύμφωνα με τους ντόπιους το έθιμο γίνεται «για ν’ αντριέψουν τα στάχυα». Έχοντας αυτό το πλαίσιο μπορούμε να δούμε ως ερμηνευτικό σχήμα του τρίπατου την προσπάθεια των κατοίκων της Δεσκάτης να επιτύχουν την καθ’ υπερβολή τέλεση του εθίμου των δίπατων χορών, προκειμένου τα ευγονικά αποτελέσματά του να είναι σημαντικότερα. Ζωή Μάργαρη (1998)
Το έθιμο του ξεπροβοδίσματος της Πασχαλιάς με την Ανδρομάνα στη Δεσκάτη δεν αναβιώνει, αλλά συνεχίζεται. Οι ρίζες του βρίσκονται σε αρχαία δρώμενα που συνδέονται με την ανακύκληση της φύσης και την αναπαραγωγή (Χειμώνας-Άνοιξη, Περσεφόνη-Δήμητρα).
Την Παρασκευή του Πάσχα (Ζωοδόχου Πηγής) όλοι οι Δεσκατιώτες, μόνιμοι κάτοικοι και ετεροδημότες, συγκεντρώνονται στην κεντρική πλατεία της Δεσκάτης και στήνουν τον Πασχαλιάτικο χορό, ο οποίος συνοδεύεται από τραγούδια τελετουργικού χαρακτήρα. Τα τραγούδια αυτά είναι ακριτικά, παραλογές, ιστορικά, τραγούδια από την εποχή της Τουρκοκρατίας, αλλά και σκωπτικά.
Είναι γνωστό πως τα δρώμενα της άνοιξης έχουν επίκεντρο την γυναίκα (Λαζαρίνες, Πρωτομαγιά, Πάσχα, Κλήδονας), ενώ στα δρώμενα του χειμώνα κυριαρχούν άνδρες (Ρουγκατσάρια, Μωμόεροι, Απόκριες). Συνεπώς, τα πασχαλιάτικα τραγούδια της Δεσκάτης είναι αφιερωμένα στο θηλυκό γένος (Δέσπω, Αγγελίνα, Μπεϊνα, Μάρω, Μούλα, γυναίκα του τεμπέλη, κοράσιο που τραγουδούσε σε γιοφύρι κ.α.).
Ο Πασχαλιάτικος χορός τελειώνει με το τραγούδι του ξεπροβοδίσματος της Πασχαλιάς. Ταυτόχρονα στήνεται και η Ανδρομάνα. Έξι άνδρες πιάνονται κυκλικά από τους ώμους. Άλλοι πέντε ανεβαίνουν στην εξάδα όρθιοι, ενώ πάνω στην πεντάδα ανεβαίνουν άλλοι τρεις.
Με αυτό το δρώμενο κλείνει ο κύκλος του Πάσχα στη Δεσκάτη. Οι Δεσκατιώτες θεωρούν αυτό το δρώμενο εξαιρετικά σημαντικό, συμμετέχουν δυναμικά και το συνεχίζουν χωρίς διακοπή εδώ και αιώνες. Κώστας Χρυσάκης (2023)
Η ηχογράφηση έγινε τον Απρίλιο του 1996 στη Δεσκάτη.
Χορωδία
