00:00
Ο Γιάννος και η Μαριγώ σ’ ένα σχολειό πηγαίναν,
ο Γιάννος ξέρει γράμματα κι η Μαριγώ τραγούδια.
Τα δυο τους αγαπήθκανε, κανένας δεν το ξέρει.
Ο Γιάννος τ’ αποφάσισε της μάνας του το λέει.
«Μάνα μ’, τη Μάρω αγαπώ και θέλω να την πάρω».
«Τι λες, μωρέ παλιόπαιδο και φιδοφαγωμένο,
η Μάρω είν’ αξαδέλφη σου, πρώτη αξαδέρφισσά σου,
κάλλιο να κόψω σάβανο για να σε σαβανώσω,
παρά ν’ ακούσω στέφανα για να σε στεφανώσω».
Η Μάρω αρραβωνίζεται κι ο Γιάννος ξεψυχάει.
Συμπεθεριό και λείψανο στο δρόμο γίναν ένα.
Κανένας δεν ερώτησε από τους συμπεθέρους,
η Μάρω ξαντροπιάστηκε, στέκει και τους ρωτάει:
«Τίνος είναι το λείψανο με τη χρυσή την κάσα;»
«Του Γιάννου είναι το λείψανο με τη χρυσή την κάσα».
Λιγοθυμάει η λυγερή και του θανάτου πέφτει.
Τα πήραν και τα θάψανε σε ένα σταυροδρόμι.
Γιάννος φυτρώνει κάλαμος κι η κόρη κυπαρίσσι,
στριφογυρίζ’ ο κάλαμος φιλάει το κυπαρίσσι.
«Για ’δέστε τούτ’ αντρόγενο, το πολυαγαπημένο,
που δεν φιλήθηκε ζωντανό, φιλιέτ’ απεθαμένο».
Ο πωγωνίσιος ή συρτός στα δύο ή στα δύο ή στρωτός είναι χαρακτηριστικός χορός της επαρχίας Πωγωνίου.
Ηπειρώτικο τραγούδι, από τα πιο γνωστά. Συνήθως τραγουδιούνται μόνον οι πρώτοι στίχοι αλλά εδώ οι τραγουδιστές από τα Κτίσματα μας τραγουδούν ολόκληρο το τραγούδι.
Η αγάπη του Γιάννου και της Μαριγώς είναι ένα από τα ωραιότερα δείγματα της ηπειρωτικής λαϊκής ποίησης. Η ερμηνεία και η ανάλυση του συνόλου των στίχων θα απαιτούσε αρκετές σελίδες — τόσο φορτισμένη είναι κάθε λέξη με νόημα, ποίηση και ιστορία. Ο λαϊκός ποιητής, άξιος απόγονος του Δωριέων προγόνων, με τη μεστή και συνοπτική του γλώσσα, αφηγείται την ιστορία χωρίς να προδώσει σε αυτή τα δικά του συναισθήματα.
Άρης Φακίνος (1984)
Πολλές παραλογές αναφέρονται σε άτυχους έρωτες νέων, θέμα που με τη σειρά του συχνά συνδέεται με την ενδοοικογενειακή αυθαιρεσία και εγκληματική βία. Όντας το είδος των τραγουδιών που προκαλούν τον στοχασμό πάνω στις κοινωνικές συνθήκες και στην ανθρώπινη φύση, οι μακροσκελείς παραλογές οδηγούν σε μια πολυεπίπεδη ανάδειξη αλλά και κριτική των ηθών, σε μια συνεχώς μεταβαλλόμενη στάση απέναντι στο καλό και το κακό. Οι σκληρές ιστορίες τους, που ως ιερά τροπάρια επαναλαμβάνουν τους αυστηρούς άγραφους κανόνες, πρέπει να ακουστούν και να λειτουργήσουν παραδειγματικά, ενώ παράλληλα κάθε πράξη βίας —ακόμη και η τιμωρία— κρίνεται εντέλει αναίτια και παράλογη και ο τραγουδιστής ταυτίζεται με το θύμα.
Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκουν επίσης τα τραγούδια Όσο ’ναι μάκρος του γιαλού, Ο Γιάννος και η Βαγγελιώ. Τον άδικο θάνατο του ενός ακολουθεί η αυτοκτονία του δεύτερου από τους αγαπημένους. Και στις δύο περιπτώσεις υπαίτια του θανάτου είναι η μάνα, φορέας της αυστηρής ηθικής αλλά —όπως σήμερα ξέρουμε— και πολλών ψυχολογικών συνδρόμων. Οι νέοι θάβονται μαζί και πάνω στους γειτονικούς τάφους τους φυτρώνουν δέντρα, που με το φύσημα του αγέρα συνεχίζουν τα τρυφερά αγκαλιάσματα των άτυχων ερωτευμένων.
Μιράντα Τερζοπούλου (2008)
Σημείωμα στον δίσκο Παραλογές
Ηχογραφήθηκε το 1983 σε στούντιο στο Παρίσι.
