Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου – Αρκαδία

Το «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου» ήταν μια σειρά εκπομπών που προβλήθηκαν στην ΕΡΤ την περίοδο 1976-1977. Κάθε επεισόδιο ήταν αφιερωμένο στη μουσική και χορευτική παράδοση κάποιας διαφορετικής περιοχής της Ελλάδας.

Ο Γιάννης Πολύδερας ή Μπρουκλόγιαννης, ονομαστός κλαριντζής της περιοχής κατάγεται από το χωριό Αμυγδαλιά. Ο πατέρας του είχε το παρατσούκλι «Μπρούκλης» επειδή ήταν μετανάστης στην Αμερική και το παρατσούκλι πέρασε στο γιο του Γιάννη. Ο ίδιος έχει επισκεφτεί την Αμερική και τον Καναδά πολλές φορές τη δεκαετία του ’70 και έπαιξε σε κέντρα και συνεστιάσεις των ομογενών.  

Η εκπομπή ξεκίνησε με ένα σκάρο που έπαιξε ο Μπρουκλόγιαννης στο χωριό Λαγκάδια.

Το ιστορικό τραγούδι Του Δεληγιάννη αναφέρεται στον αποκεφαλισμό του προεστού (μοραγιάνη) Γιάννη Δεληγιάννη στο σπίτι του, στα Λαγκάδια, τον Φεβρουάριο του 1816 με σουλτανικό φιρμάνι. Το τραγούδησε ο Γιάννης Κουρής με συνοδεία ορχήστρας.

Στου Λάλα^* σφάζουν πρόβατα, στου Μπαστηρά^* κριάρια
και στα Λαγκάδια στο χωριό σφάζουν τον Δεληγιάννη
’ξήντα χρονών(ε) γέροντα^**…

^*Λάλας και Μπαστηράς: τοποθεσίες της περιοχής
^**Γέροντας: Δημογέροντας

Από το 1973 και κάθε χρόνο, γίνεται τον στα Λαγκάδια Πανπελοποννησιακός Διαγωνισμός Δημοτικού Τραγουδιού, Μουσικής και Φορεσιάς με πρωτοβουλία του Νικήτα Στρατολάτη.
Στον διαγωνισμό του 1976 βραβεύτηκε ο 11χρονος μαθητής Στάθης Παλιβάς. Ακούστε τον σε τρία τραγούδια και παρατηρήστε τον τρόπο που μιμείται τα όργανα. Και, όπως λέει ο ίδιος στη Δόμνα Σαμίου, τα τραγούδια τα έμαθε από τη μητέρα του και τα χρήματα από το βραβείο (2.000 δραχμές) τα έβαλε στο βιβλιάριό του για να αγοράσει αυτοκίνητο όταν μεγαλώσει.

Στον ίδιο διαγωνισμό συμμετείχε και ο 62χρονος Μήτσος Λάλος, βοσκός στο επάγγελμα. Τραγούδησε τρία τραγούδια, δυο κλέφτικα και ένα της αγάπης.

Εδώ, τα μοιρολόγια δεν αναφέρονται αποκλειστικά στο νεκρό ή στο χάρο. Μερικά αναφέρονται στην ξενιτιά ή και τον πόλεμο. Οι γερόντισσες Παναγούλα Σταματοπούλου και Μαρία Ρηγοπούλου είπαν δυο μοιρολόγια της περιοχής καθισμένες στα στασίδια της εκκλησίας του χωριού.

Στο ορεινό Βαλτεσινίκο, ο γηραιός μπαρμπα-Μιχάλης μαζί με τον νεαρό Φώτη Κατσίγιαννη στο τραγούδι και τον 15χρονο αδελφό του Χρήστο Κατσίγιαννη στη φλογέρα, είπαν δυο τραγούδια. Μια τοπική παραλλαγή του τραγουδιού Ποιος ήταν π’ αναστέναξε και το ιστορικό τραγούδι Βουνά της Αλωνίσταινας που αναφέρεται στην ήττα των Ελληνικών δυνάμεων υπό τον Κολοκοτρώνη από τις δυνάμεις του Ιμπραήμ πασά τον Ιούνιο του 1825 και την άλωση των χωριών της περιοχής.

Στο Λευκοχώρι γίνεται κάθε χρόνο η Γιορτή των Γερόντων. Η γιορτή αυτή ξεκίνησε το 1965 και γίνεται το επόμενο Σάββατο μετά τον Δεκαπενταύγουστο. Στήνεται πανηγύρι στην πλατεία με επίσημους προσκεκλημένους τους κατοίκους μεγαλύτερης ηλικίας. «Το καινούριο αυτό έθιμο της γιορτής των γερόντων που βρήκαμε εδώ στο Λευκοχώρι, μας ξάφνιασε γιατί σε άλλα μέρη που πάμε, ακούμε για έθιμα που χάνονται. Εδώ έχουμε ένα έθιμο που δημιουργείται και που έχει σα βάση το σεβασμό προς τους γεροντότερους», λέει στην κάμερα η Δόμνα Σαμίου.
Γηραιοί κάτοικοι του χωριού τραγούδησαν και χόρεψαν το σκωπτικό Δεν τ’ ανάβεις δεν μπορείς και την Αρκαδική εκδοχή του Πώς το τρίψαν το πιπέρι, με τη συνοδεία νεότερων.

Η εκπομπή έκλεισε με ένα μεγαλοπρεπές τσάμικο στην πλατεία του χωριού Λαγκάδια υπό τα βλέμματα των ανδριάντων των Δεληγιανναίων.

Συνεργάτες

Έρευνα, επιλογή και παρουσίαση: Δόμνα Σαμίου
Σκηνοθεσία: Ανδρέας Θωμόπουλος
Διευθυντής φωτογραφίας: Συράκος Δανάλης
Ηχολήπτης: Τάσης Παλατσιόλης