Δημοσίευμα με αφορμή την έκδοση του δίσκου ‘Τραγούδια της ξενιτιάς’.
Όταν παιδιά δραπετεύαμε από τις χορωδιακές διασκευές των νησιώτικων και άλλων δημοτικών που τραγουδούσαμε στις μικτές παιδικές χορωδίες των δημοτικών για να χωθούμε ατενίζοντας τους απέναντι τοίχους, προς τον βοριά έχοντας σαν το πιο ακριβό μας καταφύγιο τις μελωδίες που η μάνα μας έμαθε να τραγουδούμε, Θαλασσάκι, Ανδρονίκη, Προσφυγούλα, Τι σε μέλει εσένανε, Μάνα μου το στήθος μου πονεί… Ναι όταν σ’ αυτά καταφεύγαμε τραγουδώντας μόνα και μικρά μετρώντας τους ίσκιους που ο ήλιος τ’ απογεύματος άλλαζε, ίσως να μην ξέραμε ότι αναπάντεχα ενωνόμαστε, χανόμαστε μέσα σ’ αυτό τον κόσμο που είναι ό,τι ακριβώς δεν διεκδικείται, αλλά αυτό που το έχεις ή δεν το ‘χεις, και που όταν το ‘χεις σιωπάς ή απλά το τραγουδάς. Το θρηνείς ή το πολύ το χορεύεις.
Είναι γι’ αυτό που η συνάντηση με τη φωνή της Δόμνας Σαμίου όποτε είναι δυνατή, είναι πάντοτε και για πάντα εμπειρία αναγνώρισης, εμπειρία παράδοσης. Μ’ όλες τις σημασίες του όρου. Το γεγονός της συνάντησης με τους ήχους αυτού του Αηδονιού, αυτού του κάμπου, αυτής της θάλασσας (της Δόμνας Σαμίου) όπως γίνεται σπάνια και σε πολύ αραιά διαστήματα (είναι ελάχιστη η δισκογραφική της παρουσία – γιατί δεν πρόκειται για επικερδή υπόθεση), είναι κάθε φορά πανηγύρι, γέννηση, γάμος. Ένας «λυπερός» δίσκος ήρθε να προστεθεί στη δισκογραφική προσφορά της μεγάλης Δόμνας Σαμίου. Με πολλά «λυπερά» τραγούδια, καθώς έλεγε κι η μάνα του Νίκου του μπαρμπέρη, στην Λυών από τη Μικρασία αυτή φευγάτη τότε, καθώς ακούαμε ένα απόγευμα καλοκαιριού ένα παμπάλαιο δίσκο που τραγουδούσε «βάλτε μου δυο κανναβουριές».
Ο δίσκος στον οποίο τραγουδά η Δόμνα Σαμίου που έκανε και την επιλογή – επιμέλεια μαζί με τον Λάμπρο Λιάβα έχει για τίτλο Τραγούδια της ξενιτιάς και είναι παραγωγή της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες με χορηγία της RANK ΧΕRΟΧ (Βλέπετε οι χορηγοί – κάποιοι που κινδυνολογείτε και κλαίτε – δεν είναι και τόσο κακό πράγμα, κάποτε δε είναι σωτήριο, από τον χορηγούμενο εξαρτάται τελικά το αποτέλεσμα).
Τα τραγούδια του δίσκου χωρισμένα στις ενότητες: Η αναχώρηση (6 τραγούδια), Η ζωή του ξενιτεμένου (5 τραγούδια), Η ζωή της οικογένειας του ξενιτεμένου (6 τραγούδια), Ο θάνατος στην ξενιτιά (2 τραγούδια – το ένα από την Κύπρο) και Επιστροφή (ένα εξαιρετικό άσμα οκτώ λεπτών από τη μεγάλη φωνή της Σαμίου – Μια κόρη Τρικεριώτισσα) είναι όλα παιγμένα και τραγουδημένα με το σεβασμό, το ήθος και το μεγαλείο στο οποίο μας έχει συνηθίσει η Δόμνα η Σαμίου. Πάντα με τους εξαίρετους μουσικούς της, αυθεντικούς και συγκινησιακά αξεπέραστους τραγουδιστάδες. Πρόκειται για ένα απόκτημα και μια σφραγίδα μνήμης, τόσο υποχρεωτική στις μέρες και τους τόπους μας εμάς των Λωτοφάγων. Ευτυχώς που ο Οδυσσέας δεν έπαψε να ενσαρκώνεται και να φεύγει προς τον σκοπό αγέρωχος.
Δόμνα Σαμίου σε χαιρετώ, και στους ήχους σου τους μαγικούς παραδίδομαι.
Υ.Γ. Το εσώφυλλο που φιλοξενεί ένα μουσικολογικό κείμενο του εθνομουσικολόγου Λάμπρου Λιάβα, περιλαμβάνει επίσης τα λόγια των δημοτικών τραγουδιών, εξαιρετικές μαυρόασπρες φωτογραφίες, ενώ έχει σαν στολίδι ένα σχέδιο καραβιού κι ένα ψάρι σαν τάματα στον Αϊ-Νικόλα. Καλές ακροάσεις. Λωτοφάγοι και μη.
Κριτική , Εφημερίδα , Επίκαιρη Κύπρου , 30 Ιουνίου 1990
