• Γιώργος Αλλαμανής2002ΠεριοδικόEcho and Artis

Ακριτική Πανεπιστημίου

Συναυλία με ακριτικά τραγούδια

Δημοσίευμα με αφορμή συναυλία με ακριτικά τραγούδια στο πλαίσιο της επιστημονικής συνάντησης «Τα Ακριτικά στην Ευρώπη», διοργάνωση ACRINET, 2002

Είναι μια προνομιακή, σχεδόν τιμητική, αίσθηση να παρακολουθείς συναυλία της Δόμνας Σαμίου σε ένα μικρό πανεπιστημιακό αμφιθέατρο ενώπιον λίγων δεκάδων ανθρώπων. Μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, χωρίς ένα «πλήρες» και αυστηρά δομημένο πρόγραμμα, η μεγάλη κυρία του παραδοσιακού τραγουδιού δέχθηκε την πρόσκληση να ερμηνεύσει ακριτικά τραγούδια στο πλαίσιο της Επιστημονικής Συνάντησης  για τα Ακριτικά Τραγούδια στην Ευρώπη. Η συνάντηση διοργανώθηκε στην Αθήνα στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Ακριτική Παράδοση (ACRINET) υπό την επιστημονική διεύθυνση της βυζαντινολόγου Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ, προέδρου του Πανεπιστημίου της Ευρώπης.

Λαβωμένοι, πολυμήχανοι και ηρωικοί, από άλλους τόπους και από άλλους χρόνους ο καθένας, ήταν παρόντες μέσα από τις ομιλίες των συμμετεχόντων ο Διγενής Ακρίτας, ο βυζαντινός στρατηγός Βελισάριος, ο Βούλγαρος ήρωας Κράλι Μάρκο, ο Τριστάνος και η Ιζόλδη, οι προστάτες των συνόρων Στραντιότι. Εξετάστηκαν οι ακριτικές επιδράσεις στη λαϊκή αλβανική λογοτεχνία, στα επικά τραγούδια της Καταλωνίας, στην προφορική παράδοση της Κύπρου και των Σλάβων.

Όταν όμως οι επιστήμονες μάζεψαν τις σημειώσεις και τα χαρτιά τους, οι βαριές σκιές αυτών των υπεράνθρωπων ηρώων υψώθηκαν δεσποτικά μέχρι την οροφή του αμφιθεάτρου και ζωντάνεψαν με τη φωνή της Δόμνας Σαμίου, που και η ίδια εξάλλου υπήρξε ερευνήτρια και καταγραφέας της ελληνικής παράδοσης επί δεκαετίες.

«Επειδή δεν λέω συχνά αυτά τα τραγούδια, σας ζητώ συγγνώμη αν κάνω κάποιο λάθος», είπε ταπεινά η κυρία Δόμνα Σαμίου πριν ξεκινήσει. «Μόνο οι μεγάλοι τα λένε αυτά!» επιδοκίμασε από το ακροατήριο η κυρία Γλύκατζη- Αρβελέρ.

Οι λύρες του Σωκράτη Σινόπουλου, το κανονάκι του Πάνου Δημητρακόπουλου, τα έγχορδα του Κυριάκου Ταπάκη και τα κρουστά του Ανδρέα Παππά απέδωσαν μουσικές από τη Μικρασία, την Καππαδοκία, τον Πόντο, τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη. Η Δόμνα Σαμίου καθιστή, με τα χέρια ακίνητα πάνω στα γόνατα ή κλείνοντας τη μια παλάμη μες στην άλλη, ταξίδεψε μέχρι τα ασαφή σύνορα των αυτοκρατοριών. Με άλλα λόγια, μέχρι τα άκρα: τον έρωτα και τον θάνατο.

Δείτε στο YouTube τα βίντεο με τραγούδια από αυτή τη συναυλία. Ο Τσάμαντας, τραγούδι από την Προποντίδα, Ο Μάραντον, τραγούδι από τον Πόντο, Ο Διγενής ψυχομαχεί, τραγούδι από την Κρήτη και Ο Διγενής ψυχομαχάει, από τη Θράκη.

Ακριτική Πανεπιστημίου
Ακριτική Πανεπιστημίου
Γιώργος Αλλαμανής, 2002, Περιοδικό Echo and Artis
Share the Post:

Δείτε επίσης

  • ΤραγούδιΜακεδονίαΧαλκιδική, ΙερισσόςΑκριτικό

Στου Μαυριανού τ’ αλώνι

(Το στοίχημα του Γιάννη και του Ήλιου)

  • Στου Μαυριανού τ’ αλώ-νο-νι, το μαρμαρινό παίζουν τη ‘μάδα1 παί-νε-ζουν, γιος και βασιλιάς. Κανείς κι δεν την παί-νε-ζει σαν τον Γιαννακή, μα σαν την παίζ’ ου Γιάν-να-νης τ’ Αντρονίκ’ ο γιος. Ν-ο Ήλιος κι ο Γιαννάκης στοίχημα βαζούν του ποιος θα πάει πρώτος στη μανούλα του. Ν-ο Ήλιος ιπηδούσι χώρες [...]
  • ΤραγούδιΔωδεκάνησαΚάρπαθος, ΌλυμποςΑκριτικό

Άρκοντες τρων και πίνουσι

(Ο Ανδρόνικος κι ο μαύρος του)

  • Άρχοντες τρων και πίνουσι σε μαρμαρέ- σε μαρμαρένιαν τάβλα, σε μαρμαρέ- σε μαρμαρένιαν κι αργυρήν και σε μαλα- και σε μαλαματένιαν κι όλοι τρώσι και πίνουσι κι αθιολή δε φέρνου.1 Κι ο Κωσταντίνος ο μικρός άρ’σε2 λιανό τραγούδι τ’ ακράνη3 του τ’ Ανδρόνικου, του νιου του παινεμένου. – Μαύρος είσαι, [...]
  • ΤραγούδιΔωδεκάνησαΚάρπαθος, ΌλυμποςΑκριτικό

Ο Ανδρόνικος και η ρήγισσα

  • Ανδρόνικος ο ξακουστός, ο πλουσιανεθρεμμένος, στις έξ’ εμπαίνει, στις έξ’ εμπαίνει στο σκολειό, στις έξ’ εμπαίνει στο σκολειό και στις εφτά νεγνώθει και στις οχτώ, και στις οχτώ και στις εννιά και στις οχτώ και στις εννιά γράφει και λοαριάζει, στις δέκα και στις δώδεκα λογιάζει απηλογιάζει, του καθενούς απηλογιά [...]
  • ΤραγούδιΔωδεκάνησαΡόδοςΑκριτικό

Ο Κωσταντής κι ο Κάουρας

  • Κάτω στον άγριον τον αγρό1, στον άγριον καλαμιώνα, κάουρας εδρακόντεψεν και τρώει τους αντρειωμένους. Τρώει τον μαύρον του Φωκά, τρώει τον Νικηφόρο, τρώει τον Εφτατράχηλον που τρέμ’ η γης κι ο κόσμος. Κι ο βασιλιάς σαν το ‘κουσεν πολύν του κακοφάνη, χαπάρια και μηνύματα στον Κωσταντίνον πέμπει. – Έλα, για [...]
  • ΤραγούδιΠροποντίδαΑκριτικό

Ο Τσάμαντας

(Η πάλη του Τσαμαδού με το γιο του)

  • Πάνω στον Αϊ-Θόδωρο, στον Ά- στον Άγιο Κωσταντίνο, χορεύουν δω- χορεύουν δώδεκα χοροί, χορέ- χορεύουν δώδεκα χοροί και δε- και δεκοχτώ παλαίστρες, χορεύουνε και λέγανε, χορεύουνε και λένε. – Χριστέ μην έρθει ο Τσάμαντας, Χριστέ μου μην προβάλει, γιατί σαν έρθει ο Τσάμαντας χαλάει το πανηγύρι. Ο λόγος ‘κόμα λέγεται, [...]