- Η ζωή της
- Το έργο της
-
Ο Σύλλογος
- Ο Σύλλογος
- Περιεχόμενα
-
Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
6 & 7 Απριλίου 2024, Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων
6 & 7 Απριλίου 2024, Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων
- Η Xορωδία
- Επικοινωνία
- Ενημέρωση
Βρίσκεστε στο: Κεντρική σελίδα Το έργο της Δημοσιεύματα και συνεντεύξεις Η Δόμνα Σαμίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης
Η Δόμνα Σαμίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης
Συνέντευξη, Στέλιος Κούκος, Εφημερίδα, Μακεδονία, 02/03/2003
Κείμενο
(απόσπασμα)
Η αρχόντισσα του δημοτικού μας τραγουδιού, κυρία Δόμνα Σαμίου, μαζί με τους μόνιμους συνεργάτες της αλλά και άλλους έκτακτους θα παρουσιάσει για ένα διήμερο, στις 4 και 5 Μαρτίου, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, μια παράσταση με αποκριάτικα τραγούδια από διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Η παράσταση στο Μέγαρο Μουσικής δεν θα είναι μια κοινή συναυλία, αλλά ένα αποκριάτικο γλέντι με σατιρικά και σκωπτικά, αλλά και «άσεμνα», «αθυρόστομα», «τολμηρά» τραγούδια, τα οποία αποδίδονται μέσα στο πνεύμα των ημερών της Αποκριάς αλλά και της άνοιξης. Άλλωστε η ευκαρπία και η ευγονία είναι μια από τις κεντρικές στοχεύσεις των τραγουδιών αυτών, τα οποία μας έρχονται από την ελληνική αρχαιότητα και τις αρχαιοελληνικές λατρείες.
Στην παράσταση αυτή θα συμμετάσχουν ομάδες μουσικών και «γλεντιστών» από περιοχές με παράδοση στα αποκριάτικα έθιμα και δρώμενα, οι οποίοι θα αποδώσουν κωμικά στιγμιότυπα. Πρόκειται για ομάδες από τον Σοχό, την Κοζάνη, τη Γραμμενίτσα της Άρτας, ενώ θα αντιπροσωπευτεί και η Μυτιλήνη.
Η κυρία Δόμνα Σαμίου και ο καλλιτεχνικός της Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής εξέδωσε το 1994 τον δίσκο Τα Αποκριάτικα, που περιέχει τα «ανίερα ιερά» ήτοι τα «αθυρόστομα« και «βωμολοχικά» τραγούδια, τα οποία έκαναν αίσθηση.
Ιδιαίτερα κατατοπιστικά είναι τα κείμενα που συνοδεύουν την πιο πάνω έκδοση και τα οποία υπογράφουν ο καθηγητής της κλασικής φιλολογίας Μιχάλης Κοπιδάκης, η ερευνήτρια-εθνομουσικολόγος Μιράντα Τερζοπούλου και ο εθνομουσικολόγος καθηγητής και διευθυντής του Μουσείου Λαϊκών Οργάνων Λάμπρος Λιάβας.
Τη σκηνοθεσία της παράστασης, η οποία αποτελεί παραγγελία του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, υπογράφει η Δάφνη Τζαφέρη, τη σκηνογραφική επιμέλεια ο Θανάσης Μπουλουγράς, την επιστημονική τεκμηρίωση η Μιράντα Τερζοπούλου και την κινησιολογική επιμέλεια η Ζωή Μάργαρη. Υπεύθυνος για τον ήχο είναι ο Γιάννης Συγλέττος ενώ βοηθός σκηνοθέτης ο Κώστας Μυλωνάς.
Για την παράσταση αυτή μιλήσαμε με τη Δόμνα Σαμίου, η οποία με περισσή γνώση και συνέπεια προβάλλει την παράδοσή μας στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Δεν έπαψε όμως και να διδάσκει στους νέους ανθρώπους, οι οποίοι σήμερα στρέφονται προς την παραδοσιακή μουσική αναζητώντας ζωντανά, αυθεντικά και δοκιμασμένα ακούσματα, έξω από τις επιταγές της αγοράς... Και αυτό είναι το πιο σημαντικό.
[....]
Στη συναυλία θα ακούσουμε τα τραγούδια του δίσκου ή και άλλα;
Η ορχήστρα, η χορωδία μου κι εγώ θα πούμε τραγούδια από το δίσκο, όπως και κάποια άλλα που έχω προσθέσει για τη συναυλία. Διανθίσαμε και μεγαλώσαμε το πρόγραμμα προσθέτοντας ορισμένες ομάδες. Από τον Σοχό θα 'ρθει μια ομάδα κουδουνοφόρων, από την Κοζάνη μια ομάδα με φανούς και μία από τη Γραμμενίτσα της Άρτας. Αυτοί είναι άνθρωποι του λαού, τελείως απλοί, που θα παρουσιάσουν γαϊτανάκι, παρωδία γάμου και διάφορα τέτοια. Και θα έρθει επίσης και ένας τραγουδιστής από τη Μυτιλήνη, ο οποίος θα παρουσιάσει διάφορα πράγματα που γίνονται εκεί. Μαζί μου θα φέρω και εγώ από την Αθήνα ένα χορευτικό συγκρότημα που λέγεται «Περπερούνα».
Δεν πρόκειται λοιπόν για μια συναυλία. Τι είναι; Ένα δρώμενο, μια παράσταση;
Ουσιαστικά είναι μια παράσταση. H συναυλία συνήθως έχει την έννοια της μουσικής μόνο και του τραγουδιού, εδώ μπλέκονται και άλλα πράγματα, όπως μικροδρώμενα... Είναι μια παράσταση.
Είχατε πρόβλημα στη διδασκαλία αυτών των τραγουδιών; Πώς τα δέχτηκαν οι μουσικοί και η χορωδία σας; Το διασκέδασαν;
Τα δέχτηκαν πάρα πολύ καλά. Όπως και το κοινό. Τα δέχτηκαν πάρα πολύ ωραία, εκτός από μερικούς ανόητους, που όταν εκδόθηκε ο δίσκος είπαν ή τουλάχιστον μου μετέφεραν ότι «η Σαμίου έκανε πορνοδίσκο». Αλλά δεν πειράζει, άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασί'... τι λέγου σι. Άλλωστε όταν εκδόθηκε ο δίσκος παρακάλεσα τον καθηγητή της κλασικής φιλοσοφίας Μιχάλη Κοπιδάκη και έγραψε ένα πάρα πολύ ωραίο κείμενο, «Και Διονύσου αρχαιότερα». Διότι να μην ξεχνάμε ότι όλα αυτά τα τραγούδια είναι μια συνέχεια από την αρχαιότητα.
Πολλές φορές σ' αυτά τα αθυρόστομα πρωταγωνιστούν οι γυναίκες...
Και όχι μόνο. Οι γυναίκες, να σου πω, δεν τα λένε δημόσια πολύ. Όταν πήγα τότε και έκανα την ερευνά μου στην Κοζάνη, στον Τύρναβο, στον Δρυμό, οι γυναίκες με πήγαν σε ένα σπίτι μακριά, στην άκρη του χωριού, να μη μας ακούει το χωριό. Ενώ οι άνδρες στους «φανούς» τα τραγουδούν αυτά τα αθυρόστομα τραγούδια, τα τολμηρά αν θέλετε, πιο εύκολα...
Θέλω να επισημάνω το δεύτερο τραγούδι του δίσκου, το ναξιώτικο Τούτες οι μέρες, το οποίο είναι μια ολόκληρη φιλοσοφία. Το πιο συγκλονιστικό δημοτικό τραγούδι που έχω ακούσει.
Βέβαια... «Τούτη γη που την πατούμε όλοι μέσα θε να μπούμε». Κοντός ψαλμός αλληλούια...
Και στη συνέχεια, όμως, «χορέψετε χορέψετε...»
«Χορέψετε, χορέψετε, τα νιάτα να χαρείτε, γιατί σε τούτο τον ντουνιά δεν θα τα ξαναβρείτε. Χαρείτε νιοι, χαρείτε νιες, χαρείτε παλικάρια, και γω του Χάρου του 'βαλα σίδερα στα ποδάρια. Τούτη η γη με τα χορτάρια τρώει νιες και παλικάρια, τούτη η γη με τα λουλούδια τρώει νιους και κοπελούδια, τούτη γη που την πατούμε όλοι μέσα θε να μπούμε». Ελπίζω το κοινό της Θεσσαλονίκης να μας τιμήσει άλλωστε δεν το ζήτησα εγώ, μου το ζήτησε το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, να διασκεδάσει μαζί μας και να ευχαριστηθεί. Και να μη μας κρίνει αυστηρά, γιατί τα τραγούδια αυτά είναι.
Έχετε ένα τεράστιο αρχείο. Ετοιμάζετε κάποια έκδοση;
Πέρσι, τον Ιούνιο του 2002, κυκλοφόρησε το διπλό cd Tης Kυρα-Θάλασσας, τρίγλωσσο - ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, με μεταφρασμένους όλους τους στίχους και τα κείμενα.
[....]
Είπατε ότι ο δίσκος σας βγήκε τρίγλωσσος. Πράγμα που σημαίνει ότι τα τραγούδια σας αυτή την εποχή, λόγω και της επικράτησης του έθνικ, τα ζητάνε στο εξωτερικό...
Ναι, τα θέλουν, τα ζητάνε. Φέτος με έχουν καλέσει να λάβω μέρος σε ένα φεστιβάλ παραδοσιακής μουσικής από διάφορες χώρες στην Κορσική, που θα τραγουδούμε μόνο γυναίκες, όπως και σε ένα φεστιβάλ στη Φιλανδία. Τα δικά μου δεν είναι έθνικ. Τα έθνικ τραγούδια προέρχονται από διάφορες χώρες αλλά είναι λίγο παραποιημένα. Ενώ εγώ δεν φεύγω από την παράδοση.
Πάντως είναι ευχάριστο ότι τα νέα παιδιά από μόνα τους, χωρίς να τους το επιβάλλει κανένας εξωτερικός παράγοντας (παιδεία, ραδιόφωνα, δισκογραφικές εταιρείες), έχουν κάνει τη μεγάλη στροφή προς την παραδοσιακή μουσική.
Είναι γεγονός αυτό και με χαροποιεί ιδιαιτέρως, διότι υπήρξαν εποχές που το δημοτικό τραγούδι κινδύνευε να εξαφανιστεί, ενώ αντίθετα το ρεμπέτικο είχε ανεβεί ψηλά. Τώρα νομίζω ότι συμβαίνει το αντίθετο: το δημοτικό έχει πάει απάνω και το ρεμπέτικο έχει κάπως ατονήσει.
Κάποιοι άνθρωποι βοήθησαν την παραδοσιακή μουσική στα δύσκολα χρόνια, όπως ο δάσκαλος σας, εσείς...
Βεβαίως, ο Σίμων Καράς... Εκείνος!
Εγώ όσο μπορώ, ο Χρόνης Αηδονίδης από τη Θράκη... Και ευτυχώς για τα νέα παιδιά, βοήθησε πάρα πολύ όταν μπήκε η παραδοσιακή μας μουσική στα γυμνάσια και λύκεια. Έτσι, κάθε χρόνο αποφοιτούν από τα μουσικά γυμνάσια και λύκεια πολλά παιδιά που μαθαίνουν όργανα, τραγούδια, απ' όλα. Εγώ τα προωθώ όσο μπορώ, γιατί εμείς οι μεγάλοι θα αποσυρθούμε και δίνουμε τη σκυτάλη στα νέα παιδιά να την πάνε παρακάτω.
Τα παιδιά βρίσκουν αυτό που κρύβει ένα τραγούδι παραδοσιακό: ένα ήθος, μια λεβεντιά, μια αξιοπρέπεια.
Όταν είστε στενοχωρημένη, ποιο τραγούδι σας έρχεται στο μυαλό;
Ό,τι μου έρθει εκείνη την ώρα. Και στη χαρά μου και στη λύπη μου το τραγούδι με έχει σώσει από πολλές δύσκολες στιγμές στη ζωή μου, και το λέω σε όλα τα παιδιά που είχα μαθητές στο Μουσείο Λαϊκών Οργάνων. Τους λέω, αφήστε τα ψυχοφάρμακα, να τραγουδάτε και να χορεύετε. Και να χορεύετε. Το καλύτερο είναι αυτό.
Δοκιμάσατε να γράψετε τραγούδια;
Όχι, ποτέ. Όταν έχω τέτοιο θησαυρό στη διάθεσή μου, τι να γράψω, γιατί; Τα τραγούδια αυτά γράφτηκαν εδώ και αιώνες, και ακόμα και σήμερα τα βρίσκουμε στο στόμα του ελληνικού λαού. Τα πιο παλιά τραγούδια που έχουμε είναι τα ακριτικά, του ακριτικού κύκλου. Για τον «Διγενή», για τον «Κώνσταντα», για τον «Κωνσταντή», τον «Γιάννη» - είναι ονόματα των ακριτών ηρώων. Και τα λένε μέχρι τώρα, πόσοι αιώνες περάσανε; Έναν να ρωτήσεις ποι;o τραγούδι είχε πέρσι σουξέ, δεν θα ξέρει. Γιατί κάθε τρεις μήνες βγαίνει και από μια βλακεία... Ενώ αυτά τα τραγούδια προέρχονται από τόσους αιώνες και ακόμα τα τραγουδάνε οι άνθρωποι.
H Θράκη έχει πάρα πολλά, η Κρήτη έχει πάρα πολλά, η Κάρπαθος, η Καππαδοκία, η Ήπειρος. Τραγούδια γινόντουσαν λοιπόν μέσα από τη ζωή. Ενώ σήμερα γιατί να γράψεις; Για τους πυραύλους; Γιατί; Υπάρχουν βέβαια οι διάφοροι συνθέτες και στιχουργοί που κάνουν σύγχρονα τραγούδια, ερωτικά κυρίως και τέτοια. Εκτός αν αφαιρέσεις τον Σαββόπουλο και κάποιους άλλους, που κάνουν τραγούδια και από την κοινωνική ζωή μας, από την πολιτική και όλα αυτά. Τώρα για τι πράγμα να κάνεις τραγούδι; Τι να γράψω εγώ; Έχω τέτοιο σεβασμό στα παραδοσιακά μας τραγούδια, που ό,τι και να γράψω... Προσπάθησαν άλλοι να γράψουν, όμως δεν φτάνουν το μέγεθος, το ύψος και την ομορφιά των παλιών τραγουδιών.
Η Δόμνα Σαμίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης
Συνέντευξη , Στέλιος Κούκος , Εφημερίδα , Μακεδονία , 2 Μαρτίου 2003